MATERIAŁOZNAWSTWO, SPLOTY TKACKIE

Sploty tkackie
Splotem tkackim nazywa się określony sposób przeplatania ze sobą nitek osnowy i wątku.
Graficzne przedstawienie splotu tkackiego, to rysunek splotu. Rysunek tworzy się i czyta, poczynając od lewego dolnego rogu w górę. Pionowe rzędy kratek oznaczają osnowę, poziome - wątek. Kolorem czarnym zaciemnia się pokrycia osnowowe. Pokryć wątkowych się nie oznacza. Miejsce, w którym osnowa krzyżuje się z wątkiem nazywa się pokryciem. Raport splotu to najmniejsza liczba nitek osnowy i wątku, po której porządek przeplatania obu nitek w tkaninie zostaje powtórzony. Rysunek splotu może się składać z wielu raportów. Rysunek przedstawiający w przekroju przeplatanie się wątku i osnowy nazywa się przekrojem splotu. Fragment nitki, która na danym odcinku nie napotyka pokrycia nazywa się przeplotem.
Sploty zasadnicze

Splot płócienny
Splot płócienny – nitka wątku przebiega kolejno pod i nad jedną nitką osnowy. Punkty przeplotu stykają się ze sobą ze wszystkich stron.
Splot płócienny jest najprostszym, a zarazem najściślejszym połączeniem osnowy z wątkiem. Nitka wątku przebiega kolejno pod i nad jedną nitką osnowy. Punkty splotu stykają się ze sobą ze wszystkich stron. Raport wynosi dwie nitki osnowy i dwie nitki wątku. Prawa i lewa strona tkaniny są takie same.
W zależności od rodzaju włókna, rodzaju przę­dzy grubości włókna i rodzaju jego obróbki, tkanina wyprodukowana splotem płóciennym wykazuje dużą odporność na zniszczenie, dzięki dużej liczbie punktów stycznych splotu. Tkaniny o splocie płóciennym to np.: Batyst, Donegal, Fresko, Honan, Muślin, Tafta, Tiul, Woal.

Sploty pochodne od splotu płóciennego

Splot rypsowy - charakteryzuje się delikatnymi prążkami.
Splot rypsowy poprzeczny (osnowowy)
Prążki poprzeczne uzyskuje się dzięki gęste­mu ułożeniu osnowy. Raport wątkowy tworzy kilka nitek, a osnowa układa się na nitkach wąt­ku zakrywając go niemal całkowicie. Ryps ten nazywa się też osnowowym, gdyż osnowa wpływa na wygląd splotu. Imitacja tkanin rypsowych powstaje z grubego wątku i cienkiej osnowy, o gęsto ułożonych nit­kach.
Właściwości i wygląd tkaniny zależą od rodza­ju włókna i nitek, z których jest wykonana osnowa, stanowiąca przewagę pokryć splotu. Nazwy handlowe: Otomanę, Ryps.


Splot rypsowy wzdłużny (wątkowy)
Splot rypsowy wzdłużny uzyskuje się dzięki gęstemu ułożeniu nitek wątku, który niemal za­krywa przebiegające pod nim nitki osnowy .Duża gęstość wątku wpływa na małą wydajność tkania. Dlatego tkaniny o tym splo­cie są rzadko produkowane. Właściwości i wygląd tkaniny zależą od rodza­ju wątku .

Splot panama
Powierzchnia tkaniny tkanej splotem panama składa się z kwadracików. Powstają one w wy­niku przeplatania się splotem płóciennym dwu lub więcej nitek osnowy z taką samą liczbą ni­tek wątku . Nazwy handlowe: Panama, Natte.


Splot skośny
Splot skośny rozpoznaje się po skośnych rządkach punktów pokryć. Jeśli rządki przebie­gają od dolnego lewego rogu w górę, splot oznacza się literą Z, jeśli rządki biegną od górnego lewego rogu w dół, na prawo, to splot oznacza się literą S.
Najmniejszy raport splotu skośnego obejmuje trzy nitki wątku i trzy nitki osnowy. Między punktami pokryć splotu powstają przepięty, tzn. osnowa i wątek nie są ze sobą powiązane na dłuższych odcinkach.
Sploty skośne osnowowe mają na prawej stro­nie tkaniny większą liczbę nitek osnowy niż wątku.


Sploty skośne wątkowe charakteryzują się wię­kszą liczbą nitek wątku na prawej stronie tkaniny. Tkaniny o splocie skośnym mają różne właści­wości zależnie od rodzaju splotu i grubości zastosowanych nitek. Tkaniny te mogą być miękkie i luźne, ale również gładkie, gęste i od­porne na zniszczenie,
Tkaninami o splocie skośnym są np.: Kroaza, Szewiot, Denim, Drelich, Gabardyna, Finette, Seria, Surah, Szef/ano, Twill, Trikotina, Whipcord.


Splot skośny wzmocniony
W splocie skośnym wzmocnionym pokrycia osnowowe i wątkowe są rozłożone równomier­nie. Strona prawa różni się od lewej strony tka­niny jedynie kierunkiem przebiegu rządków. Tkaniny o splotach skośnych wzmocnionych mają po obu stronach jednakowej długości przepięty, dlatego określa się je mianem dwu­stronnych.


.


Splot skośny wzmocniony o różnej grubości prążków
Splot taki powstaje, gdy w jednym raporcie występują przynajmniej dwa różnej grubości prążki. Może on występować jako splot osno­wowy lub wątkowy. Nazwy handlowe to np.:
Surah, Diagonal.


Splot skośny wzmocniony gruboprążkowy
Charakterystyczną cechą tego rodzaju splotu są grube prążki. Prążki powstają w wyniku co snowowe snowowego pokrycia snowowego lub wątkowego. W splocie tym strony prawa i lewa mogą być takie same lub różnić się między sobą.


Sploty pochodne splotu skośnego

Splot skośny daje o wiele więcej możliwości tworzenia splotów pochodnych niż splot płócienny. Charakterystyczne dla splotu skośnego prążki mogą mieć różną formę, mogą mieć inną barwę niż pozostała część materiału lub składać się z innej nitki.

Splot skośny stromy
Stopień nachylenia prążków we wcześniej omawianych rodzajach splotów wynosił, przy średnio jednakowej gęstości ułożenia wątku i osnowy, ok. 45°. Duże nachylenie prążków można uzyskać przez zwiększenie gęstości ułożenia nitek osnowy w stosunku do nitek wątku lub dzięki zastosowaniu specjalnych ro­dzajów splotów.




Splot skośny płaski
Spłaszczone prążki uzyskuje się dzięki prze-plotom tworzonym przez nitkę wątku.
W raporcie splotu kolejny przeplot następuje zawsze o jedną nitkę wątku wyżej niż przeplot poprzedni. Tego rodzaju sploty są splotami wątkowymi, co oznacza, że na prawej stronie tkaniny widoczne są nitki wątku, natomiast na jej lewej stronie - nitki osnowy.




Splot skośny łamany
Splot ten powstaje dzięki zmianie kierunku przebiegu prążków. Podczas zmiany kierunku przebiegu prążków punkty przeplotu przesu­wają się o jedną lub więcej nitek wątku, stąd wierzchołki tworzonych załamań nie stykają się ze sobą. Różne kolory nitki wątku i osnowy podkreślają kształt splotu.





Splot skośny łamany (jodełka)
Prążki w tego rodzaju splocie mogą przebie­gać zygzakowato wzdłuż tkaniny, w poprzek tkaniny lub tworzyć skośną kratkę. Wierzchołki tworzonych załamań stykają się ze sobą.





Splot skośny krzyżykowy
Powstaje, gdy wartości raportu nitek osnowy lub wątku dzieli się przez dwa, przy czym połowę nitek splata się w kierunku Z, drugą część w kierunku S. Materiał, który powstaje w ten sposób nie jest prążkowany.


Splot atłasowy
Cechą charakterystyczną splotu atłasowego jest równomierne rozmieszczenie pokryć osnowowych lub wątkowych, nie stykających się ze sobą w żadnym miejscu raportu. W skład raportu wchodzi przynajmniej 5 nitek osnowy i 5 nitek wątku. Każda z nitek osnowy tworzy tylko raz punkt przepiciu w raporcie, dzięki czemu powstają długie, luźno leżące nitki, które wpływają na wygląd i właściwości tkaniny. Prawa i lewa strona tkaniny o splocie atłasowym różnią się między sobą.
Splot atłasowy osnowowy charakteryzuje się przewagą nitek osnowowych na prawej stronie tkaniny.



Rzadziej produkowany splot atłasowy wątko­wy (satynowy) charakteryzuje się przewagą nitek wątkowych na prawej stronie tkaniny.



Dzięki małej liczbie punktów przepiciu i cia­snemu ułożeniu nitek, tkaniny o splocie atłaso­wym są gładkie, jednorodne i błyszczące, do­brze się układają i są miękkie.
Tkaniny atłasowe to np.: Satyna, Duchesse, Moleskin, Charmelaine.

Sploty pochodne splotu atłasowego

Możliwości tworzenia splotów pochodnych od splotu atłasowego są dość ograniczone ze względu na to, że punkty przeplotu nie mogą się ze sobą stykać. Zmiana w splocie atłasowym polega często na zmianie splotu osnowowego na wątkowy lub na wpleceniu splotu atłasowego w inny splot. Tak powstają np.: Faconne, Faconnś satynowe, Adamaszek. W tkaniu żakardowym splot atłasowy zostaje często zamieniany na splot satynowy i ponownie na splot atłasowy.